قذف در لغت به معنای رها کردن ، انداختن و گذاشتن می باشد .در اصطلاح فقهی منظور از قذف این است که به مرد یا زنی نسبت زنا یا لواط زده شود به طوری که نتوان آن را با دلیل و مدرک ویا شاهد ثابت نمود،با توجه به تعریفی که قانون مجازات اسلامی از قذف داشته است می توان نتیجه گرفت تمامی الفاظ رکیک و یا توهین و فحاشی قذف محسوب نشده و‌ برای این دسته از جرایم تعریف و مجازات متفاوتی در نظر گرفته شده است.

از جمله جرایم حدی که در قانون مجازات اسلامی در خصوص شرایط و کیفیت اجرای مجازات و راه های اثبات آن ماده قانونی تصویب گردیده است قذف می باشد.

قذف بايد روشن و بدون ابهام بوده یعنی الفاظ مورد استفاده توسط مرتکب در قذف باید قابلیت انتساب داشته باشد و شکی به معنا و مفهوم آن نداشته باشیم و‌نیز نسبت دهنده) منظور مرتکب (به معناي لفظ آگاه و قصد انتساب داشته باشد گرچه مقذوف)منظور طرف مقابل مرتکب می باشد (يا مخاطب در حين قذف از مفاد آن آگاه نباشد(ماده۲۴۶قانون ‌مجازات اسلامی)

مجازات جرم قذف هشتاد ضربه شلاق حدی است و  در صورتي موجب حد ميشود که قذف شونده در هنگام قذف، بالغ، عاقل، مسلمان، معين و غيرمتظاهر به زنا يا لواط باشد. پس به موجب ماده ۲۵۳ قانون مجازات اسلامی هرگاه کسی زنا یا لواطی را که موجب حد نیست، مانند زنا یا لواط در حال اکراه یا عدم بلوغ را به دیگری نسبت دهد به ۳۱ تا ۷۴ ضربه شلاق تعزیری درجه ۶ محکوم می‌گردد همچنین به موجب تبصره ۱ ماده ۲۵۱ قانون مجازات اسلامی هرگاه قذف شونده نابالغ، مجنون، غیر مسلمان یا غیر معین باشد ، قذف کننده به ۳۱ تا ۷۴ ضربه شلاق تعزیری درجه ۶ محکوم می‌گردد لکن قذف متظاهر به زنا یا لواط مجازات ندارد.

باید توجه داشت هرگاه قرينه اي در بين باشد كه مشخص گردد منظور قذف نبوده است، مجازات حدی برای مرتکب اجرا نمیشود.

از نکات مهم دیگر در قذف نگارش این موضوع می‌باشد که:

• به موجب ماده ۲۶۰ قانون مجازات اسلامی پدر یا جد پدری که فرزند یا نوه خود را قذف کند به ۳۱ تا ۷۴ ضربه شلاق تعزیری درجه ۶ محکوم می‌گردد.
• کسي که چند نفر را به طور جداگانه قذف كند خواه همه آنها با هم، خواه جداگانه شکايت كنند، در برابر قذف هر يك، حد مستقلي بر او جاري ميشود.
• کسي که چند نفر را به يك لفظ قذف نمايد هر كدام از قذف شوندگان ميتواند جداگانه شکايت نمايد و در صورت صدور حكم محکوميت، اجراي آن را مطالبه كند . چنانچه قذف شوندگان يك جا شكايت نمايند بيش از يك حد جاري نميشود.
• کسي که ديگري را به يک يا چند سبب، يك بار يا بيشتر، قبل از اجراي حد، قذف نمايد فقط به يک حد محکوم ميشود، لکن اگر پس از اجراي حد، قذف را تکرار نمايد حد نيز تکرار ميشود و اگر بگويد آنچه گفته ام حق بود به سي و يك تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزيري درجه شش محكوم ميگردد.
• هرگاه كسي به فرزند مشروع خود بگويد تو فرزند من نيستي و يا به فرزند مشروع ديگري بگويد تو فرزند پدرت نيستي ، قذف مادر وي محسوب ميشود.
• هرگاه كسي به ديگري بگويد تو با فلان زن زنا يا با فلان مرد لواط كرده اي فقط نسبت به مخاطبد ، قاذف محسوب ميشود.

قذف از جمله جرایم حق الناس می باشد یعنی شاکی در هر مرحله حتی زمان اجرای شلاق نیز اعلام گذشت نمیاد پرونده مختومه و اجرا متوقف میگردد.

حق شکایت برای مقذوف محفوظ است مثلا اگر گفته شود مادرت زنا کرده است اینجا، شاکی این شکایت کیفری ، مادر شنونده می باشد و شنونده میتواند از باب توهین شکایت نماید.

در مواردی زیر حد قذف ساقط مي شود:

الف- هرگاه مقذوف، قاذف را تصديق نمايد یعنی مرتکب نسبت زناکار به مقذوف دهد و مقذوف اعلام نماید زناکار هستم.
ب- هرگاه آنچه به مقذوف نسبت داده شده با شهادت ۲شاهد يا علم قاضي اثبات شود.
پ- هرگاه مقذوف و در صورت فوت وي، ورثه او، گذشت کند.
ت- هرگاه مردي زنش را پس از قذف به زناي پيش از زوجيت يا زمان زوجيت لعان کند.
ث- هرگاه دو نفر يكديگر را قذف كنند، خواه قذف آنها همانند، خواه مختلف باشد.

ممکن است افراد به طرق مختلفی بر اثر عدم اطلاع محکوم به حد قذف شوند،مطابق با قانون مجازات اسلامی چنانچه اشخاصی نزد مراجع قضایی به عنوان شاهد زنا یا لواط دیگران حاضر شونداما شهادت آنها مستند به مشاهده نباشد یا تعدادشان به حد نصاب لازم برای شهادت نرسد، عمل آن‌ها نیز قذف و مستوجب مجازات ۸۰ ضربه شلاق خواهد بود.

تفاوت توهین، افترا و قذف :

توهین به معنای سخن و رفتاری است که ناپسند قبیح می باشد و سبب آزار و اذیت و ناراحتی فرد مقابل می‌ شود . بسته به شان و مقام طرف مقابل و اینکه در چه سمت و‌جایگاهی قرار دارد میزان مجازات در نظر‌گرفته شده متفاوت می باشد . میزان مجازات در جرم توهین برای عموم جامعه با افراد داری مقام و شان سیاسی و کارمندان دولت حین انجام ‌وظیفه و یا مرتبط با وظیفه اشان متفاوت می باشد.

• به موجب ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی توهین به افراد از قبیل: فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد مجازات آن شلاق تا ۷۴ ضربه و یا ۵۰ هزار تا ۱ میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.
• مطابق ماده ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی هرکس با توجه به سمت مقامات رسمی در حال انجام وظیفه یا به سبب آن توهین نماید به ۳ تا ۶ ماه حبس و یا تا ۷۴ ضربه شلاق و یا ۵۰ هزار تا ۱ میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شود.

افترا به معنای نسبت دادن جرم مانند دزدی، کلاهبرداری و .. که در قانون به عنوان جرم شناخته شده باشد به دیگری به صورت صریح است. به موجب ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی هرکس به کسی امری را صریحا نسبت دهد که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می‌شود و نتواند صحت آن را ثابت کند جز در مواردی که موجب حد است به ۱ ماه تا ۱ سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق یا یکی از آن‌ها حسب مورد محکوم خواهد شد.

اگر کسی مطلب کذبی را به دیگری نسبت داد متهم به جرم نشر اکاذیب می‌شود.(مطلب کذبی که جرم انگاری نشده باشد)

افترا، توهین و قذف بسیار نزدیک به یکدیگر هستند افترا و‌توهین جرایم تعزیزی هستند، اما قذف از جمله حدود شرعی است. به لحاظ میزان مجازات نیز بسیار تفاوت دارند.

در برخی از شرایط قذف موجب اجرای حد شرعی نمیگردد و مرتکب محکوم به اعدام می شود:

• اگر کسی سه بار مرتکب قذف شود و هر بار برای آن حد بخورد در بار چهارم اعدام خواهد شد.
• به موجب ماده ۲۶۲ قانون مجازات اسلامی اگر کسی پیامبر اعظم یا هر یک از انبیاء عظام را دشنام دهد یا قذف کند ساب النبی است و به اعدام محکوم می‌گردد.

قذف هر یک از ائمه معصومین و یا حضرت زهرا یا دشنام به ایشان در حکم ساب النبی است.

محل رسیدگی به جرم :

رسیدگی به جرم قذف در دادسرا است. افرادی که مورد توهین و افترا و قذف قرار می‌گیرند پس از شکایت و ارائه شکواییه در شعبات دادرسی رسیدگی صورت می‌گیرد.

در آخر لازم است به این نکته اشاره شود که حد قذف اگر اجرا نشده و مقذوف نیز گذشت نکرده باشد به همه ورثه به غیر از همسر منتقل می‌گردد و هر یک از ورثه می‌تواند تعقیب و اجرای آن را مطالبه کند هر چند دیگران گذشت کرده باشند یعنی حتی با درخواست ۱ نفر از چندین نفر اجرای قذف امکان پذیر می باشد.