جایگاه ازدواج سفید در فرهنگ ایرانی
ازدواج سفید
ازدواج سفید زندگی مشترک دو نفر صرفا بر مبنای یک توافق بین آنها و بدون رسمی شدن در نهادهای رسمی و قضایی یک کشور است، که ابتدا در جهان غرب به وجود آمده است. نخستین ازدواج‌های به این صورت، در کشورهایی نظیر فرانسه و آمریکا دیده شده است. این پدیده که از آن تحت عنوان ازدواج سفید یاد می‌شود، تا مدت‌ها در نزد بسیاری از کشورهای غربی نیز چندان به رسمیت شناخته نشد. حتی برخی کشورها اقدامات مقابله‌ای با این پدیده را نیز در دستور کار خود قرار دادند. اما در سال‌های اخیر این پدیده در این کشورها بسیار رایج شده است.
سایه روشن‌های ازدواج سفید
این نوع ازدواج در میان عموم مردم و کارشناسان روانشناسی موافقان و مخالفانی دارد. هر گروه از این افراد برای موافقت و مخالفت خود دلایل ویژه‌ای را مطرح می‌کنند. تمرکز ما در این مطلب بیشتر روی این مسئله است که این پدیده نوظهور را از نظر قانونی مورد بررسی قرار دهیم.
آیا ازدواج سفید در نظام حقوقی کشور ما جایگاهی دارد؟
در اصطلاح رایج میان عموم پدیده ازدواج سفید به نام همباشی نیز معروف است. اگر بخواهیم جایگاه این پدیده را در نظام قانونی کشور مورد ارزیابی قرار دهیم، باید بگوییم که این پدیده به هیچ وجه به رسمیت شناخته نشده است. بر مبنای ماده شصت و چهار قانون مجازات اسلامی برای زوجین، هرگونه ازدواج حتی با رضایت طرفین در صورتی که در دفاتر اسناد رسمی به ثبت نرسد، فاقد وجاهت قانونی است.
دیدگاه قانون درباره همباشی
البته قانون به‌سادگی از کنار این مسئله عبور نکرده است و برای خاطیان جرایمی نظیر یک سال حبس تعزیری در نظر گرفته است. همچنین بر اساس قانون حمایت از خانواده مصوب سال 1391 مجلس شورای اسلامی، در صورتی که به هر دلیلی در اثر رابطه جنسی بین دو طرف در دوران همباشی، خانم باردار شود، باید عقد موقت بین آنها جاری شود.
البته ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شود. مدعی‌العموم معتقد است که بر مبنای ماده 637 قانون مجازات اسلامی، این پدیده یک امر نامشروع و فعل حرام به حساب می‌آید؛ لذا قابل‌تعقیب است. همچنین در صورت به دنیا آمدن فرزند حاصل از این نوع رابطه، آن فرزند نامشروع به حساب می‌آید. البته قانون اسلام در این زمینه مسیر را مسدود نکرده است؛ بلکه پیشنهاد متعه یا ازدواج موقت را پیشروی افراد قرار داده است.
دیدگاه فقها و مراجع تقلید در زمینه ازدواج سفید چگونه است
اگر بخواهیم مقوله ازدواج سفید را از نظر فقهی مورد بررسی قرار دهیم، باید به نظر مراجع تقلید مراجعه کنیم. در خصوص این مسئله عمده قریب به‌اتفاق مراجع و فقها معتقد هستند که این شیوه ازدواج در حکم زنا محسوب می‌شود. علما معتقد هستند به هیچ وجه نمی‌توان نام ازدواج بر این عمل نهاد.
توصیه اغلب علما به این گروه از افراد آن است که راهی را که دین مبین پیشنهاد داده است، یعنی ازدواج موقت را انتخاب کنند تا از آلوده شن زندگی‌شان به ناپاکی جلوگیری به عمل آورند. اگر در اثر همباشی فرزندی نیز به دنیا بیاید، از نظر شرعی آن فرزند نامشروع به‌حساب می‌آید. همچنین نسب فرزند صرفا از خانواده مادری گرفته می‌شود.
تفاوت رویکردهای ایران و کشورهای غربی در زمینه ازدواج سفید بر چه اساسی استوار است
آنچه در خصوص روابط زناشویی در دین مبین اسلام مورد تأکید است، خانواده است. قوام و استواری خانواده برای شکل‌گیری یک جامعه و تمدن سالم یک امر ضروری است. این مسئله‌ای است که امروزه بسیاری از متخصصان علوم اجتماعی و روانشناسان نیز به آن اذعان دارند. جامعه در صورتی می‌تواند شکل بگیرد که اساسا واحد تشکیل‌دهنده آن یعنی، خانواده به‌درستی سر و سامان بگیرد.
ازدواج رسمی، زمینه‌ساز قوام نهاد خانواده
نقطه اساسی تفاوت نگرش اسلام و غرب در خصوص مسئله ازدواج سفید، از همین‌جا نشئت می‌گیرد. اسلام معتقد است برای اینکه نهاد خانواده بتواند شکل بگیرد، باید هر یک از اعضای خانواده نقش‌ها و تکالیف معینی را برعهده داشته باشد. به این صورت زن و مرد در کنار رابطه عاطفی که با هم برقرار می‌کنند، تکالیف مهم و اساسی را نیز می‌پذیرند. اینجاست که اهمیت رسمی شدن پدیده‌ای به نام ازدواج مشخص می‌شود.
معنا پیداکردن خانواده با ازدواج رسمی
در همباشی دو طرف صرفا بر مبنای یک توافق دوطرفه در کنار هم زندگی می‌کنند. از نظر قانونی نیز زیر بار هیچ مسئولیتی نمی‌روند. این عدم تعهد خود بزرگ‌ترین ایرادی است که به این نوع ازدواج می‌توان نسبت داد. چون هر لحظه ممکن است یک طرف این رابطه تصمیم بگیرد مسیر زندگی خود را از طرف مقابل جدا کند و به این ترتیب خیلی راحت بی‌بندوباری در جامعه رواج خواهد یافت.
اما در ازدواج رسمی و موقت، مرد و زن هر دو تکالیف مشخص و معینی را برعهده دارند. در این نوع رابطه هیچ‌کدام از دو طرف نمی‌توانند از سر تنوع‌طلبی و بی‌بندوباری اقدام به رفتارهای ناهنجار و ناشایست کنند؛ چون قانون تمام‌قد پشت سر طرف مقابل قرار می‌گیرد و حق پایمال‌شده او را از طرف دیگر می‌ستاند.
اما در سبک زندگی غربی، مفهومی به نام اومانسیم مدت‌هاست که مبنای تصمیم‌گیری حاکمان و وضع قوانین شده است. در این مکتب تنها چیزی که اصالت دارد و به آن در ظاهر احترام گذاشته می‌شود، فردگرایی و خواسته فردی است. به همین دلیل است که نهادی به نام خانواده در این فرهنگ در مقایسه با خواست زن و مرد در جایگاه بعدی قرار می‌گیرد.
در اثر این دیدگاه پایه‌های خانواده به طور کامل متزلزل می‌شود. هویت خانوادگی در این جامعه رفته‌رفته کم‌رنگ می‌شود و افراد از نهادی به نام خانواده کاملا جدا می‌شوند. صرفا به دنبال خوشی‌های لحظه‌ای و کوتاه‌مدت رفته و تعهدات خانوادگی در زندگی این نوع افراد جایی ندارد.
البته به دلیل مسائل و مشکلات متعددی که ازدواج سفید در جوامع غربی نیز ایجاد کرده است، محاکم قضایی در این کشورها ملاحظاتی را در نظر گرفته‌اند. از جمله اینکه اطلاعات شخصی این دسته از افراد نزد اداره پلیس محل زندگی کامل ثبت می‌شود و در صورت بروز هرگونه مشکل و یا جداشدن زن و مرد پس از به دنیا آمدن فرزند، اداره پلیس و نهاد قضایی وارد عمل می‌شود.
سایه سنگین بی‌تعهدی بر سر ازدواج سفید
در واقع امروز حتی همان کشورهای غربی نیز به این نتیجه رسیده‌اند که باید بر این گونه روابط نظارت کافی اعمال شود تا حاکمیت بتواند از بروز مشکلات بعدی جلوگیری کند و تنازعات احتمالی بین طرفین را برطرف کند.
جهت مشاوره با شماره 09373817111 تماس بگیرید.
پیج ما را در اینستاگرام هم دنبال کنید.
دیدگاهتان را بنویسید