از منظر قانون مدنی بیع (هرگونه خرید و فروش ) عبارت است از، تملیک عین به عوض معلوم.

از این تعریف متوجه می شویم که عقد بیع یک عقد معوض است. یعنی وقتی دو نفر باهم عقد بیع منعقد می کنند، یک طرف متعهد می شود مالی را به دیگری واگذار کند (بایع) و در مقابل، دیگری در ازای آن پولی را پرداخت کند (مشتری).

ایجاب و قبول بیع 

برای ایجاد هر قرارداد بیع می بایست ایجاب و قبول صورت گیرد. منظور از ایجاب و قبول در بیع توافق فروشنده و خریدار در مورد قرارداد خرید و فروش است .
ایجاب یعنی پیشنهاد فروش اموال، برای مثال شخصی در دیوار آگهی فروش خودروی خود را انتشار می دهد ،و منظور از قبول پذیرش پیشنهاد فروشنده است.

از مهم ترین ارکان ایجاد عقد بیع اهلیت طرفین معامله می باشد یعنی باید عاقل ، بالغ و رشید باشند و همچنین هر دوی طرفین باید برای انعقاد عقد بیع ، قصد و رضایت کامل داشته باشند.

ارکان بیع

1- بایع(فروشنده)
2- مشتری
3- مبیع
4- تمین

مبیع چیست و چه ‌ویژگی هایی دارد

مورد بیع که مبیع نامیده می شود میبایست، شرایط مال مورد معامله را از قبیل قابلیت خرید و فروش و انتقال ، قابلیت تسلیم، مالیت داشتن و … را داشته باشد و می‌بایست هنگام معامله موجود باشد.

همچنین عقد بیع در صورتی صحیح است که موضوع آن مالیت داشته باشد. اما نکته‌ی مهم آن است که مالیت داشتن بین دو طرف عقد کافی است و نیازی نیست که موضوع عقد در میان تمام مردم مالیت داشته باشد.

مثال معروف فروختن یادگاری‌های خانوادگی است، اشیایی که برای دیگران ارزش مادی ندارد ولی قطعا برای او در زمره ‌ی کالاهای باارزش است.

بنابراین اگر بخواهیم این بیع را باطل بدانیم برخلاف منطق و عرف است و باید در توجیه این مطلب بیان کنیم که مالیت داشتن مفهومی نسبی است، بدین معنا که ممکن است مالی برای یک شخص دارای مالیت باشد اما برای عده ‌ای دیگر مالیت نداشته باشد.

در چه مواردی بیع باطل میگردد

مستند به ماده‌ی ۳۴۸ قانون مدنی، بیعِ چیزی که خرید و فروش آن قانونا ممنوع اعلام شده، باطل است.

بطلان بیع به این دلیل در موارد زیر قابل تصور است:

• گاهی بطلان بیع به این دلیل است که آن مال جزءِ اموال عمومی است و نمی‌تواند به مالکیت اشخاص درآید؛ مانند پل‌ها، راه‌ها، باغ‌های ملی.
• گاهی اراده ‌ی مالک می‌تواند مال متعلق به خود را غیرقابل فروش کند؛ مانند مالی که از جانب مالک وقف شده است و قانونا بیع مال وقف صحیح نیست.
• حفظ منافع عمومی نیز باعث می‌شود دولت‌ها خرید و فروش پاره‌ای از اموال را ممنوع کنند؛ مانند اشیای عتیقه، مواد مخدر، خرید و فروش اسلحه.

ثمن معامله چیست ؟

مبلغی که از بابت انعقاد عقد بیع میان طرفین رد و بدل میگردد ثمن معامله نام دارد، پس ثمن را باید مشتری به فروشنده بپردازد و مبیع را باید فروشنده به بایع تسلیم نماید. 

اوصاف عقد بیع

بیع از عقود تملیکی است یعنی:

عقدی است که به محض ایجاب و قبول مالکیت به طرف مقابل منتقل می‌شود و انتقال مالکیت منوط به تحقق شرطی نخواهد بود. در عقد بیع نیز، به محض اینکه خریدار و فروشنده در خصوص مبادله ‌ی دو کالا و شرایط آن با یکدیگر توافق نمودند مبیع و ثمن خودبه ‌خود مبادله می‌شود و مالکیت مبیع به خریدار و مالکیت ثمن به فروشنده منتقل می‌شود.

بیع از عقود معوض است یعنی:

عقد معوض، عقدی است که در آن مبادله یک مال با مال دیگر صورت می‌گیرد. به بیان دیگر بیع از عقود رایگان که در آن یکی از طرفین مالی را بدون عوض در اختیار دیگری قرار می‌دهد، نیست.
از معوض بودن عقد بیع می‌توان نتیجه گرفت که در صورتی که تعهد به یکی از دو عوض به هر علتی باطل گردد تعهد به عوض دیگر نیز از بین می‌رود. مثلا اگر معلوم شود مبیع متعلق به فروشنده نبوده و وی مال شخص دیگری را به خریدار واگذار کرده است.

در این حالت چون تعهد به انتقال مبیع باطل شده است پس خریدار هم تعهدی به پرداخت پول به فروشنده ندارد.

نتیجه ‌ی دیگر آنکه، هریک از خریدار و فروشنده می‌توانند اجرای تعهد خود را موکول به اجرای تعهد دیگری نمایند.

به این ترتیب که خریدار تا زمانی که مبیع را تحویل نگرفته است از پرداخت پول امتناع نماید.

بیع عقدی لازم است یعنی:

عقد لازم عقدی است که هیچ ‌یک از طرفین حق برهم زدن آن را نداشته باشند مگر در مواردی که قانون این اجازه را به طرفین بدهد (از طریق اعمال خیارات قانونی) یا طرفین بخواهند عقد را اقاله کنند.

برای مثال تا زمانی که طرفین در مجلس عقد حاضر هستند می‌توانند بیعی که را که کاملا درست و قانونی واقع شده است برهم بزنند، بدون آنکه دلیل خاصی برای آن داشته باشند.

همچنین در خرید و فروش حیوان، قانونگذار به خریدار اجازه داده است که تا ۳ روز عقد را با استناد به خیار حیوان فسخ کند.

بیع عقدی رضایی است یعنی:

عقد رضایی عقدی است که انعقاد آن نیاز به هیچ تشریفاتی ندارد. در عقد بیع نیز به محض ایجاب و قبول طرفین، عقد واقع شده و فروشنده مالک ثمن و خریدار مالک مبیع می‌گردد.

اما گاهی اوقات صرف ایجاب و قبول نیز برای وقوع بیع کافی نیست و نیاز به قبض موضوع عقد یا تشریفات خاص دارد، مثلا در بیع صرف (بیع طلا ونقره) قبض موضوع عقد شرط تحقق و صحت عقد است و در فروش اموال دولتی برگزاری مزایده شرط است.

آثار بیع صحیح مطابق باماده ‌ی ۳۶۲ قانون مدنی

• نخستین اثر عقد بیع تبدیل مالکیت است؛ به این معنا که با انعقاد عقد بیع، مشتری مالک مبیع و تمام منافع آن می‌گردد و فروشنده مالک ثمن می‌شود.

به ‌نحوی که می‌توانند هرگونه تصرفی که بخواهند در مال خود بنمایند و حتی آن را با یک عقد جدید به غیر واگذار کنند.

• عقد بیع بایع را ضامن درک مبیع و مشتری را ضامن درک ثمن می‌کند. اثر دیگر عقد بیع تعهداتی است که برای هریک از طرفین در ضمانت جنس مورد معامله حاصل می‌شود.

اگر پس از عقد بیع و دریافت ثمن مشخص گردد که مبیع متعلق به غیر بوده است، مشتری حق دارد برای اخذ ثمن به بایع رجوع کند و چنانچه از فساد بیع اطلاعی نداشته باشد بایع باید از عهده ‌ی تمام خسارت ‌های وارده به مشتری نیز برآید.

در رابطه با ثمن نیز همین قاعده حاکم است.

• عقد بیع، بایع را به تسلیم مبیع ملزم می‌کند. تعهد بایع بر تحویل مبیع بنابر شروط مورد توافق طرفین از آثار عقد بیع است.
• عقد بیع مشتری را به تأدیه ‌ی ثمن ملزم می‌کند. تعهد مشتری بر تحویل ثمن نیز یکی دیگر از آثار عقد بیع است.

جهت کسب اطلاعات بیشتر تماس بگیرید.

0933148624

09220562433